BORDERLINE
Wat is borderline?
Hoe vaak komt het voor?
Gaat het over?
Borderline kenmerken
De behandeling van borderline
AUTISME-SPECTRUM-STOORNISSEN
Wat zijn autisme-spectrum-stoornissen?
Kenmerken van autisme-spectrum-stoornissen
Hoe vaak komen autisme-spectrum-stoornissen voor?
Gaat het over?
De Behandeling van autisme-spectrum-stoornissen
INCEST
Wat is incest?
Hoe kun je met incest omgaan?
Symptomen en behandeling
ROUW EN ROUWVERWERKING
Problemen door rouwverwerking
Stadia van rouw
BORDERLINE
Wat is borderline?
Het meest kenmerkende van de borderline persoonlijkheidsstoornis (kortweg: BPS of borderline) zijn de sterke wisselingen in stemmingen, gedachten en gedrag. Mensen met borderline zijn enorm impulsief, denken vaak zwart-wit, reageren extreem. Relaties zijn moeilijk te onderhouden, en wisselen ook sterk. Ook de ideeën en gedachten die ze over zichzelf hebben, wisselen sterk.
Hoe vaak komt het voor?
In Nederland zijn naar schatting 100.000 mensen met borderline. Dit is minder dan 1%. Misschien zijn het er meer, omdat veel mensen met borderline behandeld worden voor bijkomende klachten als bijvoorbeeld depressie of angsten. Borderline wordt in zo'n situatie vaak niet herkend.
Bij mensen die zijn opgenomen in een instelling komt borderline vaak voor. Onder opgenomen mensen met een verslaving heeft 5 tot 22% borderline; onder psychiatrische patiënten 6 tot 63%. De cijfers lopen nogal uit elkaar, omdat er verschillende methodes worden gebruikt.
Gaat het over?
Lange tijd is gedacht dat borderline niet overgaat. Maar van de mensen die zijn opgenomen geweest in een instelling blijkt dat na 3 jaar 40% officieel geen borderline meer heeft. Het kan goed zijn dat iemand dan nog wel een paar borderline verschijnselen heeft, maar officieel niet meer. Als mensen met borderline ouder worden, worden hun leven en hun relaties toch wat stabieler. Hun algemene functioneren verbetert ook. Ook het risico op zelfdoding neemt af.
Borderline kenmerken:
Mensen met borderline hebben minstens 5 van de volgende verschijnselen.
- Ze proberen krampachtig te voorkomen dat iemand ze in de steek laat. En alleen maar denken dat ze in de steek gelaten worden, is al genoeg om krampachtig te proberen dat te voorkomen.
- Ze hebben intense relaties met anderen, maar die zijn ook heel instabiel. Ze denken heel zwart-wit over hun relaties: of iemand is geweldig of hij is waardeloos.
- Ze hebben steeds een ander beeld of gevoel van zichzelf. Dat wisselt sterk.
- Ze zijn impulsief. Dat heeft negatieve gevolgen voor henzelf op minstens twee gebieden: geldverspilling, veel wisselende seksuele contacten, misbruik van alcohol en drugs, roekeloos rijden, vreetbuien.
- Ze doen pogingen tot zelfdoding, dreigen daarmee, of verwonden zichzelf.
- Ze hebben sterk wisselende stemmingen als reactie op gebeurtenissen. Dit geeft periodes van grote somberheid, prikkelbaarheid of angst. Dit duurt meestal enkele uren, en bijna nooit langer dan een paar dagen.
- Ze hebben een blijvend gevoel van leegte.
- Ze hebben last van intense woede, die niet past in de situatie en de situatie ook niet oplost. Of ze hebben moeite hun boosheid te beheersen. Ze hebben dan ook driftbuien, blijvende woede, of hebben geregeld vechtpartijen.
- Ze hebben paranoïde ideeën. Dit is het idee achtervolgd of bedreigd te worden. Die ideeën komen in stresssituaties. De ideeën gaan ook weer voorbij. Of ze dissociëren ernstig. Dan hebben ze het gevoel er niet meer bij te zijn en als het ware weg te raken. Soms weten ze dan niet meer precies wat er gebeurd is.
De behandeling van borderline:
Lange tijd werd gedacht dat borderline onbehandelbaar was, en dat mensen met borderline niet behandeld wilden worden.
Een aantal psychologische behandelingen lijkt inmiddels toch te werken.
Een psychologische behandeling van borderline duurt altijd lang en is intensief. Mensen met borderline willen veel aandacht van hun behandelaar en tijdens de behandeling komt extreem gedrag regelmatig voor.
Een psychologische behandeling werkt beter in de volgende gevallen :
- Er moet een goede relatie zijn tussen behandelaar en persoon met borderline. Therapietrouw is belangrijk. Dat wil zeggen dat iemand gemotiveerd is voor behandeling en daar goed aan meewerkt. De behandeling moet een duidelijke structuur hebben, en theoretisch goed in elkaar zitten.
- Er moeten duidelijke doelen zijn. Zowel voor speciale problemen als zelfbeschadiging, maar ook voor grotere doelen als het verbeteren van relaties met andere mensen.
- De behandeling moet langdurend zijn.
- De behandeling moet deel zijn van andere contacten met hulpverleners, en andere relaties van de persoon met borderline.
- Dagbehandeling lijkt beter dan opname of bijvoorbeeld korte wekelijkse behandeling, de zogenoemde ambulante behandeling.
- Heeft iemand zelfdestructief gedrag, dan lijkt dialectische gedragstherapie te werken.
AUTISME-SPECTRUM-STOORNISSEN
Wat zijn autisme-spectrum-stoornissen?
Kenmerken van autisme-spectrum-stoornissen:
- Met autisme-spectrum-stoornissen worden vijf ontwikkelingsstoornissen bedoeld.
- Autistische stoornis
- Stoornis van Asperger
- PDD-NOS
- Stoornis van Rett
- Desintegratiestoornis van de kinderleeftijd
- De stoornis van Rett, en de desintegratiestoornis van de kinderleeftijd zijn zeer zeldzaam. Daarom worden de andere drie stoornissen van het autismespectrum vooral beschreven.
- Mensen met 1 van deze 5 stoornissen hebben de volgende kenmerken.
- Minder goed sociaal contact kunnen maken
- Minder goed kunnen praten of communiceren
- Minder de fantasie gebruiken
- Een star patroon van zich herhalende, typische bezigheden.
Deze stoornissen zijn allemaal verwant aan autisme. Het zijn stoornissen die zeer ingrijpend zijn voor de ontwikkeling van jonge kinderen.
Omdat ze veel overeenkomsten hebben, worden ze samen beschreven.
In de praktijk is het moeilijk verschil te maken tussen deze stoornissen, met uitzondering van de autistische stoornis en de stoornis van Rett. Die verschillen genoeg van elkaar om ze goed te kunnen vaststellen bij kinderen.
Hoe vaak komen autisme-spectrum-stoornissen voor?
In Nederland hebben van alle 4 miljoen jonge mensen tot 20 jaar:
- 4000 kinderen een autistische stoornis
- 6000 kinderen PDD-NOS
- 1000 kinderen stoornis van Asperger
- Overigens bleek uit een recent onderzoek dat er ongeveer 25.000 kinderen zouden zijn met een stoornis uit het autismespectrum, waarvan het overgrote deel met PDD-NOS.
Het lijkt of het aantal kinderen met autisme-spectrum-stoornissen toeneemt. Maar dit kan goed komen door de grotere bekendheid, en doordat de omschrijvingen van de stoornissen in de loop der jaren ruimer zijn geworden.
Gaat het over?
Kinderen met stoornissen uit het autismespectrum houden het ook in hun latere leven.
Wel kunnen de verschijnselen veranderen en ook de ernst ervan.
Gestructureerde programma's kunnen het functioneren op latere leeftijd gunstig beïnvloeden.
Voor de autistische stoornis is het uitzicht op verbetering het minst. Bij een kwart van de mensen verbeteren de verschijnselen in de loop der tijd.
De Behandeling van autisme-spectrum-stoornissen:
Opvoeding
De opvoeding van kinderen met autisme-spectrum-stoornissen stelt hoge eisen aan de opvoeders. 3 adviezen kunnen daarbij helpen:
- Zorg voor een omgeving met weinig prikkels. Dus veel structuur in het leven van het kind brengen. Dit geldt voor de omgeving van het kind, maar ook voor de invulling van de dag en de omgang met andere mensen.
- Pas je eisen aan het kind aan. Dit geldt voor eisen aan het denken, het voelen en het gedrag. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen te veel en te weinig vragen van het kind
- Pas de communicatie met het kind aan. Probeer het te doen met weinig woorden, probeer het te doen met voorwerpen of gebaren. Als het niet zonder woorden kan, spreek dan langzaam in korte eenvoudige zinnen.
Als dit onvoldoende werkt, dan is speciale behandeling nodig.
Psychologische behandeling
Er is geen psychologische behandeling die autisme-spectrum-stoornissen geneest. Er zijn verschillende psychologische of onderwijskundige behandelprogramma's. Allemaal hebben ze de volgende drie doelen.
- Structuur brengen in de omgeving
- Stimuleren van de normale ontwikkeling
- Verminderen van problemen in het gedrag
Wat het belangrijkste is, hangt af van welke problemen iemand precies heeft. Daarom is de diagnose ook zo belangrijk. Dat maakt het mogelijk de juiste behandeling te kiezen.
De meeste behandelingen bestaan uit (al dan niet in combinatie):
-Aanpassen van de omgeving
-Leren van praktische vaardigheden
-Verbeteren van het sociale gedrag
Vaak worden leeftijdgenoten op de een of andere manier bij de behandeling betrokken. Nog belangrijker is dat ouders en leerkrachten actief betrokken zijn bij de behandeling.
Van alle behandelingen is ABA (Applied Behavior Analysis) de meest onderzochte. Een zeer intensieve vorm van begeleiding gebaseerd op beloning van gewenst gedrag. Op bepaalde verschijnselen werkt het gunstig. De behandeling vraagt veel tijd, kan alleen gedaan worden door getrainde behandelaars, en is niet voor alle kinderen even geschikt. De behandeling zou ook te weinig rekening houden met wensen van ouders en kind. Er zijn inmiddels lossere varianten van deze behandeling. Een ander nadeel is dat het veel tijd kost en dus vrij duur is. Maar als de behandeling minder intensief wordt, wordt ook het effect minder.
INCEST
Wat is incest?
Incest is seks tussen familieleden.
Dat kan dus zijn de vader, de moeder, broer, zus, neef, tante, opa, achterneef etc etc etc.
In veel gevallen zijn de plegers mannelijk, maar het kan ook een vrouw zijn.
Incest kan echter ook in andere relaties bestaan, bijvoorbeeld tussen een voogd en een kind of met een leraar.
Het grote verschil tussen incest en verkrachting is de machtsverhouding.
Bij incest wordt de macht die een volwassene over een kind heeft op een seksuele manier uitgebuit.
Soms schenkt de dader speciale aandacht en liefde aan het slachtoffer.
Deze voorkeur behandeling kan de gevoelens ingewikkeld maken.
Aan de ene kant wil het slachtoffer hulp, maar is bang om daarna niet zo speciaal te zijn als het nu is.
De dader kan het slachtoffer ook ompraten, door te zeggen dat ze het niet hoeven te weten. De dader zal het slachtoffer steeds te vertellen, dat het hun geheimpjes is en dat als andere mensen het weten, hun heel boos worden op het slachtoffer en ze die gene toch niet zullen geloven.
Incest komt niet alleen voor in gezinnen uit een 'probleemgezin' of een 'gezin uit een slecht milieu'.
Incest in de familie vindt veelal thuis plaats bij het slachtoffer of bij een familielid.
Hoe kun je met incest omgaan?
Het gebeurt te vaak in het geniep om niet ten schande te raken voor de rest van de familie.
Daarnaast is het moeilijk om er met andere familieleden over te praten.
Aan de ene kant wil het slachtoffer de familie niet laten schrikken, aan de andere kant durft het slachtoffer er niet over te praten, uit angst om niet geloofd te worden.
De daders zijn mensen die door ouders/familie als vertrouwde personen worden gezien.
Daardoor is het voor het slachtoffer des te moeilijker om voor het misbruik uit te komen, omdat ze bang zijn niet geloofd te worden.
Als je te maken hebt gehad met incest, ligt je wereld ondersteboven. Je krijgt met verschillende gevoelens te maken zoals angst, wantrouwen, gebrek aan zelfvertrouwen,
schuld, woede, verwarring, lichamelijke klachten, terugkomende nare dromen, relatieproblemen, seksuele problemen, gevoelens naar zelfdoding.
Symptomen en behandeling:
Het is niet niks wat je hebt moeten doorstaan en het lijkt niet op te houden.
Net als je denkt dat je er vanaf bent, lijkt het nog veel erger te worden.
Afsluiten helpt niet meer en het vergeten lukt ook niet. Je bent bang om er met iemand over te praten, je kunt de ervaringen zelf niet eens
begrijpen laat staan een ander.
Misschien heb je het gevoel dat het je eigen schuld is geweest of nog steeds is.
Ergens weet je wel dat het nooit jouw schuld is geweest of is, maar de dader heeft jou dat schuldgevoel zo ingeprent,
dat je het bent gaan geloven.
Genoeg is genoeg, als je dat ook vindt wordt het tijd om met jezelf aan de slag te gaan.
De therapie zal niet gemakkelijk zijn maar erger dan dat het nu is, kan het nooit zijn.
Je wordt tot niets gedwongen, alles wat we gaan doen wordt eerst met je besproken.
Alles wat je zegt wordt opgeschreven en behoort jou toe. Niemand anders dan jij en de therapeut krijgen toegang tot de informatie
die jij aan de therapeut toevertrouwd hebt.
Als je nog niet toe bent aan therapie, begin dan met alles op te schrijven, verscheur het dan weer en doe het opnieuw.
Als het maar even mogelijk is, probeer er over te praten.
Je bent de enige niet die zoiets ervaren heeft en misschien tref je iemand die ook met deze verschrikkelijke ervaring te maken heeft gehad.
De ene ervaring is nooit erger dan de andere ervaring, het is allemaal even erg.
ROUW EN ROUWVERVERWERKING
Problemen door rouwverwerking:
Het voelt waarschijnlijk als het eind van de wereld, wanneer degene met wie u een groot deel van uw leven lief en leed hebt gedeeld, er niet meer is. Of u zich lang op dit verdriet heeft kunnen voorbereiden of niet, de klap komt altijd hard aan.
Het overlijden van een geliefde is altijd een traumatische gebeurtenis, en de verwerking ervan kost veel tijd. Het is niet makkelijk te accepteren
wat er gebeurd is. En het is niet eenvoudig om uw leven opnieuw in te richten naar de veranderde omstandigheden. Iedereen reageert anders op een sterfgeval.
Sommige mensen willen hun gevoelens delen met anderen, anderen kroppen hun gevoelens op. Het is heel normaal als u in de maanden na het overlijden van een dierbare, stemmingswisselingen heeft en verdriet voelt. Rouw en verdriet horen erbij als iemand die u na aan het hart ligt, overlijdt. De rouw die u doormaakt is een natuurlijk proces en onderdeel van het acceptatieproces.
Met verdriet geeft u uiting aan uw gevoelens. Iedereen rouwt en treurt op zijn eigen manier, maar er zijn wel een paar duidelijk herkenbare stadia waar mensen na een sterfgeval meestal doorheen gaan. Let wel, dit patroon is niet op iedereen van toepassing, en de stadia duren ook niet bij iedereen even lang.
Stadia van rouw:
Shock en ongeloof.
Dit stadium duurt meestal maar een paar uur tot een paar dagen. U voelt zich dan bijvoorbeeld heel rustig en los van de wereld. Dit gevoel wordt wel beschreven als 'een hoofd vol watten'.
Ontkenning.
Deze reactie komt vaak voor. U hebt het idee dat uw geliefde nog naast u zit, verwacht dat deze elk moment door de voordeur zal binnenkomen, of u dekt de tafel voor hem of haar. In dit stadium worden ook de eerste verschijnselen van stress zichtbaar, zoals huilbuien, hallucinaties, schuldgevoel en woede.
Depressie en radeloosheid.
U bent apathisch en mist even elke belangstelling voor het leven. Deze fase duurt meestal het langst en is emotioneel het meest belastend. U kunt in deze fase in een sociaal isolement raken, maar dat kan het verwerkingsproces bemoeilijken.
Overgave en acceptatie.
Na verloop van tijd, als de pijn minder is geworden, zult u merken dat u aan de overleden persoon kunt denken zonder verdrietig te worden. U neemt uw leven weer op en zult misschien op zoek moeten gaan naar nieuwe sociale contacten. Dit gaat u makkelijker af naarmate u minder het gevoel hebt de overledene te verraden. Natuurlijk zullen er nog steeds momenten zijn waarop u veel last hebt van het gemis, bijvoorbeeld op verjaardagen, met Kerstmis en bij familiebijeenkomsten.
